“Eventually, all things merge into one, and a river runs through it. The river was cut by the world's great flood and runs over rocks from the basement of time. On some of the rocks are timeless raindrops. Under the rocks are the words, and some of the words are theirs. I am haunted by waters.” 

 - Norman Maclean

ഒഴുകുന്ന പുഴയും മുറിയുന്ന പുഴയും മനുഷ്യമനസ്സിനും ജീവിതത്തിനും സമാനമാണ്. ചില വ്യക്തികളും ജീവിതങ്ങളും തെളിനീരുപോലെ ഒഴുകിക്കൊണ്ടേയിരിക്കും. ജീവിതത്തിന്‍റെ കയറ്റിയിറക്കങ്ങളിലും വൈരുദ്ധ്യങ്ങളിലും പ്രതിസന്ധികളിലും ചിന്നിച്ചിതറുമെങ്കിലും ഒഴുക്കു നിലക്കാത്ത ചില ജീവിതങ്ങളുണ്ട്. അങ്ങനെയുള്ള ജീവിതങ്ങള്‍ അതിജീവനത്തിന്‍റെ സ്പര്‍ശം നല്‍കി ഒരു പുഴയെ വീണ്ടെടുപ്പിക്കാനാവുമോയെന്ന് നിരന്തരം ചോദ്യശരങ്ങളുതിര്‍ക്കുന്നുണ്ട്, നിരന്തരം കര്‍മ്മോത്സുകരാകുന്നുണ്ട്. അഞ്ചാറു വര്‍ഷങ്ങളല്ല, മൂന്നു പതിറ്റാണ്ടെങ്കിലുമായി ഇവരുടെ ജലസമരങ്ങള്‍ പിറവിയെടുത്തിട്ട്. അതിങ്ങനെ നിര്‍ബാധം ഒഴുകിക്കൊണ്ടിരുന്നാല്‍ മീനച്ചിലാറിന് എങ്ങനെ ചിറകുവിരിക്കാതിരിക്കാനാവും. അതെ ഒരു കൂട്ടം നന്മയുള്ള മനുഷ്യരുടെ കഠിന പ്രയത്നം മീനച്ചില്‍ എന്ന നദി പുനര്‍ജീവിപ്പിക്കുകയാണ്.

'നദി സംരക്ഷണം' എന്നത് ഈ കാലഘട്ടത്തിലെ ആലങ്കാരിക സാമുഹിക പരിസ്ഥിതി പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളില്‍ ഒന്നല്ലേ എന്നു നെറ്റി ചുളിക്കുന്നവര്‍ക്ക്, ഇവരില്‍ നിന്ന് പഠിക്കാന്‍ പാഠങ്ങള്‍ അനുവദിക്കുക എന്നതാണുത്തരം. മുപ്പതാണ്ടിന്‍റെ സജീവ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ ഒരു മാസികയുടെ അകത്താളുകള്‍ക്കുള്ളില്‍ ഒതുക്കി തീര്‍ക്കാവുന്നതല്ല എന്നറിഞ്ഞു കൊണ്ടുതന്നെ പറയട്ടെ ഇതൊരു സുവിശേഷമാണ്. ജാതിമതവര്‍ണ്ണ ലിംഗ വ്യതിയാനങ്ങള്‍ക്കതീതമായി മനുഷ്യന്‍ ഒഴുകി പരക്കുന്നയിടം.

 ഏതാണ്ട് 20 വര്‍ഷം മുന്‍പ് ഭരണങ്ങാനം സെമിനാരിയില്‍ അന്തേവാസിയായിരുന്നപ്പോള്‍ നീന്തിക്കുളിച്ച പുഴയില്‍ വീണ്ടും രണ്ടുവര്‍ഷം മുന്‍പിറങ്ങിയപ്പോള്‍ മനംനൊന്തു. വേനല്‍മഴയ്ക്കുശേഷവും മാലിന്യം നിറഞ്ഞ നീരൊഴുക്കു കുറഞ്ഞ ചാലുകള്‍ മാത്രം. നടുക്കൊന്നൊരു ചോദ്യം മാത്രം മനസ്സിലവശേഷിച്ചു. ഇതെങ്ങനെ ഇത്രപെട്ടെന്ന് കണ്‍മുന്‍പില്‍ നിന്ന് ഒരു പുഴ ഇല്ലാതായി?